احساس التهاب یا سوزش لثه پس از گذاشتن دندان مصنوعی تجربه‌ای است که بسیاری از افراد در روزها یا هفته‌های ابتدایی استفاده از پروتز دندانی با آن روبه‌رو می‌شوند. این ناراحتی میتواند از یک حساسیت جزئی تا التهاب دردناک و حتی زخم روی لثه متغیر باشد.
در چنین شرایطی، برخی افراد نگران می‌شوند و تصور می‌کنند دندان مصنوعی برایشان مناسب نیست، در حالی‌که در اغلب موارد، این وضعیت طبیعی و موقتی است و با مراقبت‌های صحیح و تنظیمات جزئی برطرف میشود.
واقعیت این است که لثهها، زبان و عضلات دهان مدتی زمان نیاز دارند تا با حضور جسم جدیدی مانند پروتز سازگار شوند. اما اگر التهاب ادامه پیدا کند، بی‌توجهی به آن ممکن است به عفونت، زخم‌های مزمن یا تحلیل بافت لثه منجر شود.
خوشبختانه امروزه روش‌های علمی و خانگی مؤثری برای کاهش التهاب و پیشگیری از بازگشت آن وجود دارد. در ادامه، با دلایل اصلی التهاب لثه پس از گذاشتن دندان مصنوعی و بهترین روش‌های درمان و مراقبت آن آشنا می‌شویم تا بتوانید بدون درد و سوزش، از لبخند جدیدتان لذت ببرید.
دلایل التهاب لثه پس از گذاشتن دندان مصنوعی
التهاب لثه پس از استفاده از دندان مصنوعی یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که بیماران در روزها یا هفته‌های ابتدایی تجربه می‌کنند.
این التهاب معمولا ناشی از واکنش طبیعی بافت‌های دهان به جسمی جدید است، اما در برخی موارد میتواند به دلیل عوامل مکانیکی، بهداشتی یا حتی آلرژیک تشدید شود. شناخت دقیق علت التهاب، مهم‌ترین گام برای درمان و جلوگیری از بروز مجدد آن است. در ادامه به رایج‌ترین دلایل این مشکل اشاره می‌کنیم:
- فشار یا فیت نامناسب دندان مصنوعی: اگر پروتز به درستی روی لثهها قرار نگیرد یا در برخی نقاط فشار بیشتری وارد کند، باعث تحریک، زخم و التهاب میشود.
- تجمع باکتری و پلاک زیر دندان مصنوعی: تمیز نکردن صحیح پروتز میتواند منجر به رشد میکروب‌ها و بروز التهاب و بوی بد دهان شود.
- استفاده از چسب دندان مصنوعی به‌صورت نادرست: چسب زیاد یا بی‌کیفیت میتواند باعث تجمع مواد و تحریک بافت لثه شود.
- خشکی دهان (زروستومیا): کاهش ترشح بزاق باعث میشود دهان خشک بماند و لثهها در برابر فشار پروتز آسیب پذیرتر شوند.
- آلرژی به مواد دندان مصنوعی یا محلول‌های شست و شو: برخی افراد به مواد اکریلیک یا تمیزکننده‌های شیمیایی حساسیت دارند که موجب التهاب میشود.
- استفاده مداوم از دندان مصنوعی در طول شب: لثهها نیاز به استراحت دارند. نگه داشتن پروتز در دهان هنگام خواب میتواند جریان خون را کاهش داده و التهاب ایجاد کند.
- بهبود ناقص پس از کشیدن دندان: اگر دندان مصنوعی بلافاصله بعد از کشیدن دندان گذاشته شود، فشار آن روی لثه در حال ترمیم میتواند التهاب و درد ایجاد کند.
- مصرف غذاهای سفت و تند در روزهای ابتدایی: این غذاها به لثه حساس فشار می‌آورند و ممکن است زخم یا التهاب را تشدید کنند.
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت: در بیماران دیابتی یا دارای مشکلات سیستم ایمنی، ترمیم لثه کندتر انجام میشود و التهاب طولانی‌تر باقی می‌ماند.
- کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی: کمبود ویتامین C، B12 یا آهن میتواند باعث کاهش مقاومت بافتی و افزایش التهاب شود.
اگر التهاب شما بیش از چند روز ادامه داشت، یا با علائمی مانند سوزش شدید، زخم، یا بوی بد دهان همراه بود، باید حتما به دندانپزشک مراجعه کنید تا علت دقیق مشخص و درمان مناسب انجام شود.
روش‌های درمان التهاب لثه پس از گذاشتن دندان مصنوعی
التهاب لثه پس از پروتز دندان قابل کنترل است، به شرط اینکه علت درست شناسایی شود. درمان مؤثر ترکیبی از تنظیم حرفهای پروتز، کنترل عفونت و بهداشت دقیق و تغییرات سبک زندگی است. موارد زیر را مرحله به مرحله دنبال کنید:
1. تنظیم و فیت کردن پروتز توسط دندان پزشک:
- نقاط فشار و لبه‌های بلند با رنگ نما یا خمیر تشخیصی مشخص و اصلاح می‌شوند.
- تماس‌های جویدنی نامتعادل و ارتفاع عمودی زیاد تنظیم می‌گردد تا فشار پخش شود.
- در موارد حساس، لاینر نرم / تیوشو کاندیشنر برای آرام سازی بافت استفاده میشود.
- اگر تحلیل استخوان یا لق شدن مزمن وجود دارد، ریلاین دائمی یا ساخت پروتز جدید لازم میشود.
2. کنترل عفونت و بهداشت پروتز:
- روزانه با برس نرم و شوینده مخصوص پروتز تمیز کنید؛ از خمیرهای ساینده استفاده نکنید.
- هر شب پروتز را خارج کنید و در محلول تمیزکننده پروتز طبق دستور کارخانه قرار دهید.
- مخاط دهان، لثه و زبان را با مسواک نرم یا گاز مرطوب پاک کنید.
- در صورت تجویز دندان پزشک، دهان شویه کلرهگزیدین بدون الکل را کوتاه‌مدت به کار ببرید.
3. درمان استوماتیت پروتزی (التهاب قارچی):
- علائم: قرمزی منتشر کام، سوزش، گاهی پلاک‌های سفید پاک شونده.
- درمان استاندارد با ضدقارچ موضعی مانند نیستاتین سوسپانسیون یا ژل میکونازول انجام میشود.
- هم‌زمان باید سطح داخلی پروتز به‌خوبی ضدعفونی و شبها از دهان خارج شود.
4. کاهش درد و التهاب با اقدامات خانگی ایمن:
- غرغره آب نمک ولرم روزی دو تا سه بار، ۳۰ ثانیه هر بار.
- کمپرس سرد روی گونه‌ها، هر نوبت ده دقیقه با فواصل استراحت.
- استفاده کوتاه مدت از مسکن‌های ساده مانند استامینوفن یا ایبوپروفن در صورت مجاز بودن پزشکی.
- از دهان شویه‌های الکلی و ژل‌های تحریک کننده پرهیز کنید.
5. مدیریت خشکی دهان (زروستومیا):
- آب کافی بنوشید؛ از آدامس بدون قند با زایلیتول برای تحریک بزاق کمک بگیرید.
- در صورت نیاز از جایگزین‌های بزاق یا ژل‌های مرطوب کننده استفاده کنید.
- درباره داروهای کاهنده بزاق با پزشک معالج مشورت کنید.
تغذیه و عادات رفتاری در دوره التهاب: غذای نرم، خردشده و ولرم مصرف کنید؛ از تند، اسیدی، سفت و چسبنده پرهیز کنید، سیگار و الکل التهاب را تشدید می‌کنند؛ ترک یا کاهش جدی آن‌ها توصیه میشود، از چسب دندان مصنوعی تنها لایه‌ای نازک استفاده کنید و هر شب کاملا پاکش کنید.
همچنین پس از دریافت پروتز حتما به صورت دوره ای به دندانپزشک خود مراجعه کنید:
- بعد از تحویل پروتز: ویزیت ۲۴ تا ۴۸ ساعت، سپس یک هفته بعد و بر حسب نیاز در ماه اول.
- پس از پایدار شدن، هر ۶ تا ۱۲ ماه برای ارزیابی فیت، بهداشت و جرم گیری حرفهای مراجعه کنید.
همچنین اگر هریک از علائم زیر را تجربه کردید یا درد پس از دندان مصنوعی داشتید باید حتما به دندانپزشک مراجعه کنید:
- زخم‌های دردناک یا قرمزی شدید که طی ۷ تا ۱۰ روز بهتر نمی‌شوند.
- تب، بوی بد شدید، ترشح، یا درد رو به افزایش هنگام جویدن.
- تغییر ناگهانی فیت پروتز، مشکل در بلع، یا لکه‌های سفید یا قرمز پایدار روی مخاط.
پس التهاب لثه پس از پروتز با تنظیم صحیح، بهداشت دقیق و استراحت شبانه لثهها فروکش میکند. اگر علائم پایدار یا شدید شدند، خوددرمانی نکنید؛ تنظیم تخصصی کلید حل مسئله است.
روش‌های خانگی برای تسکین التهاب لثه (پس از گذاشتن دندان مصنوعی)
وقتی لثهها زیر فشار پروتز تازه کمی ملتهب می‌شوند، چند اقدام خانگی ساده میتواند درد و قرمزی را کمتر کند. این راهکارها موقتی‌اند و جای تنظیم تخصصی پروتز را نمی‌گیرند، اما به عبور آرام‌تر از روزهای اول کمک می‌کنند.
اولین راهکار برای جلوگیری از التهاب لثه قطعا مراقبت صحیح از دندان مصنوعی و تمیز کردن اصولی آن است و سپس رعایت نکاتی که در زیر به آن اشاره کرده ایم:
۱) دهانشویه با آب نمک ولرم
نصف قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب ولرم حل کنید. روزی ۳ بار، هر بار ۳۰ ثانیه به‌آرامی بچرخانید و تف کنید. ۳ تا ۵ روز ادامه دهید. این کار التهاب خفیف را کم میکند و ترمیم را سرعت میدهد.
نکته: اگر فشار خون بالا دارید، زیاده‌روی نکنید.
۲) کمپرس سرد روی گونه
کیسه یخ را در حوله بپیچید و ۱۰ دقیقه روی گونه بگذارید، ۱۰ دقیقه استراحت دهید؛ این چرخه را ۳ تا ۴ بار تکرار کنید. در ۴۸ تا ۷۲ ساعت اول مؤثرتر است. یخ را مستقیم روی لثه نگذارید.
۳) استراحت دادن به لثهها
شبها پروتز را از دهان خارج کنید تا جریان خون به مخاط برگردد. در روز، اگر نقطه‌ای خیلی دردناک است، چند ساعت پروتز را کنار بگذارید و سپس دوباره امتحان کنید.
۴) بهداشت روزانه ملایم
پروتز را روزی یکبار با برس نرم و شوینده مخصوص پروتز تمیز کنید؛ خمیر دندان‌های ساینده استفاده نکنید. لثه و زبان را با مسواک نرم یا گاز مرطوب پاک کنید. اگر دندان طبیعی دارید، خمیر دندان فلورایددار فراموش نشود.
۵) تغذیه کم ادویه و ساده
برای ۵ تا ۷ روز اول غذای نرم، ولرم و خردشده بخورید. از خوراکیهای تند، اسیدی، خیلی داغ، سفت یا چسبنده پرهیز کنید. جویدن را آرام و دوطرفه تمرین کنید تا فشار پخش شود.
۶) کاهش خشکی دهان
آب کافی بنوشید. از آدامس یا آبنبات بدون قند حاوی زایلیتول برای تحریک بزاق کمک بگیرید. شبها می‌توانید از ژل‌های مرطوب‌کننده یا دستگاه بخور سرد اتاق استفاده کنید.
۷) استفاده محتاطانه از چسب پروتز
اگر دندان پزشک اجازه داده، چسب را بسیار نازک بزنید و هر شب کامل پاک کنید. چسب، «لق و منطبق نبودن دندان مصنوعی» را علاج نمی‌کند؛ فقط موقتا آن را بهتر نگه میدارد.
۸) محلول‌های تمیزکننده پروتز
شبها پروتز را در آب یا قرص‌های مخصوص تمیزکننده طبق دستور کارخانه بخیسانید. از آب جوش استفاده نکنید. اگر پروتز شما فلزی است، از وایتکس یا سرکه استفاده نکنید؛ به فلز آسیب می‌زنند.
۹) ضدالتهاب‌های ساده (در صورت مجاز بودن)
برای درد متوسط میتوان کوتاه مدت از استامینوفن یا ایبوپروفن طبق بروشور دارو و سوابق پزشکی خود استفاده کرد. در صورت بیماری زمینه‌ای یا مصرف داروهای رقیق‌کننده خون، حتماً با پزشک هماهنگ کنید.
۱۰) دهانشویههای بدون الکل
اگر پزشک توصیه کرد، دوره کوتاه دهانشویههای آنتی سپتیک «بدون الکل» کمک‌کننده است. دهانشویههای الکلی مخاط را خشک و التهاب را بدتر می‌کنند.
کارهایی که نباید انجام دهید:
- پروتز را با آب خیلی داغ نشویید یا طولانی در آب نمک نخیسانید.
- خودتان پروتز را سوهان نکشید یا تراش ندهید.
- از سیم ظرفشویی، جوهرنمک، وایتکس غلیظ یا خمیرهای سفیدکننده استفاده نکنید.
- درد پایدار را با چسب زیاد پنهان نکنید؛ علت باید اصلاح شود.
در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرطبیعی یا مشکوک حتما با پزشک خود تماس بگیرید. دندان فیکس هیچ توصیه و تضمینی در خصوص رعایت این موارد نمیدهد و این نکات فقط برای افزایش آگاهی شماست.
چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟
اگر التهاب لثه بیش از ۱۰ روز ادامه داشته باشد یا با درد شدید، خونریزی، بوی بد دهان یا زخم‌های باز همراه شود، احتمالاً نیاز به تنظیم مجدد پروتز یا بررسی تخصصی وجود دارد. گاهی اوقات نیز التهاب میتواند نشانه عفونت قارچی (مانند کاندیدیازیس دهانی) باشد که نیاز به درمان دارویی دارد.
سوالات متداول
- التهاب لثه بعد از گذاشتن دندان مصنوعی طبیعی است؟
بله، در چند روز اول طبیعی است. با تنظیم پروتز، رعایت بهداشت و دهانشویه آبنمک معمولاً طی یک تا دو هفته برطرف میشود. - علت التهاب و قرمزی لثه بعد از استفاده از دندان مصنوعی چیست؟
فشار بیش از حد پروتز، فیت نامناسب، عفونت قارچی یا خشکی دهان از دلایل شایع هستند. - چه مدت طول میکشد تا لثهها به دندان مصنوعی عادت کنند؟
بهطور میانگین بین ۲ تا ۴ هفته طول میکشد. در این مدت ممکن است درد، زخم یا سوزش خفیف احساس شود. - برای کاهش التهاب لثه با دندان مصنوعی چه کنم؟
غرغره آبنمک، کمپرس سرد، خارج کردن پروتز هنگام خواب و مراجعه برای تنظیم حرفهای مؤثرترین روش‌ها هستند. - آیا میتوان از دارو برای درمان التهاب لثه استفاده کرد؟
بله، گاهی پزشک دهانشویه ضدعفونیکننده یا داروی ضدقارچ تجویز میکند. از مصرف خودسرانه دارو پرهیز کنید. - آیا چسب دندان مصنوعی التهاب لثه را بدتر میکند؟
اگر زیاد استفاده شود یا شبها پاک نشود، میتواند التهاب و قارچ دهانی ایجاد کند. استفاده محدود و تمیزکردن روزانه ضروری است. - آیا باید شبها دندان مصنوعی را از دهان خارج کنم؟
بله، خارج کردن پروتز در شب به لثه فرصت تنفس و ترمیم میدهد و از التهاب جلوگیری میکند. - آیا التهاب لثه میتواند باعث لق شدن دندان مصنوعی شود؟
بله، تورم و تغییر شکل بافت نرم باعث تغییر فیت پروتز میشود. پس از بهبود التهاب، ممکن است نیاز به تنظیم یا ریلاین داشته باشید. - چه غذاهایی در زمان التهاب لثه مناسب هستند؟
غذاهای نرم و ولرم مانند سوپ، پوره سیبزمینی، تخممرغ آبپز و ماست بهترین گزینه‌اند. از غذاهای تند، ترش و سفت پرهیز کنید. - چه زمانی باید برای التهاب لثه به دندان پزشک مراجعه کنم؟
اگر درد یا قرمزی بیش از ۷ تا ۱۰ روز ادامه داشت، زخمها خونریزی داشتند یا دهان بوی بد گرفت، حتما باید ویزیت شوید.
لثه سالم، اساس ماندگاری دندان مصنوعی شماست
التهاب لثه بعد از گذاشتن دندان مصنوعی پدیده‌ای طبیعی و قابل کنترل است. بدن شما بهطور طبیعی نیاز دارد تا با جسم جدید در دهان سازگار شود، بنابراین احساس فشار، قرمزی یا سوزش در روزهای ابتدایی کاملاً طبیعی است. آنچه مهم است، نحوه مراقبت شما در این دوره است؛ زیرا اگر پروتز را تمیز نکنید، شبها از دهان خارج نکنید یا درد را نادیده بگیرید، التهاب میتواند به عفونت تبدیل شود و حتی منطق بودن پروتز را از بین ببرد.
راهکارهایی مثل شست و شو با آب نمک، کمپرس سرد، تغذیه نرم و رعایت بهداشت دهان کمک می‌کنند التهاب زودتر فروکش کند. اما اگر درد بیش از چند روز ادامه یافت یا همراه با زخم، تب یا بوی بد بود، حتما باید دندان پزشک وضعیت پروتز را بررسی کند. گاهی لازم است قالب گیری مجدد یا ریلاین انجام شود تا فشار اضافی از روی لثه برداشته شود.
در نهایت، سلامت لثه مساوی است با عمر بیشتر دندان مصنوعی و آرامش بیشتر شما. با کمی دقت و توجه روزانه، می‌توانید از دندان مصنوعی خود درست مثل دندان طبیعی مراقبت کنید و لبخند سالم و بدون درد را تجربه کنید.
