دندان مصنوعی زمانی که تازه تحویل گرفته میشود ظاهر بسیار تمیز و شفافی دارد، اما به مرور ممکن است همانند دندانهای طبیعی دچار تغییر رنگ شود. نوشیدنیهای رنگی، مصرف سیگار، باقی ماندن ذرات غذا و حتی شست و شوی نادرست میتوانند باعث ایجاد لکه، زردی یا کدر شدن دندان مصنوعی شوند. این تغییر رنگ برای بسیاری از افراد آزاردهنده است و روی اعتماد به نفس آنها هم تاثیر میگذارد.
خبر خوب این است که سفید کردن دندان مصنوعی هم امکان پذیر است و هم روشهای مطمئن و ایمنی برای آن وجود دارد. تنها نکته مهم این است که بدانیم کدام روشها واقعا مؤثر هستند و کدام روشها ممکن است به پروتز آسیب بزنند.
چرا دندان مصنوعی تغییر رنگ میدهد؟
تغییر رنگ دندان مصنوعی موضوعی رایج است و تقریبا برای همه کسانی که از پروتز استفاده میکنند اتفاق میافتد. نکته مهم این است که تغییر رنگ همیشه به معنای خراب شدن یا بیکیفیت بودن دندان مصنوعی نیست؛ بلکه بیشتر نتیجه استفاده روزمره و عادتهای غذایی است.
اگر علت تغییر رنگ را بشناسید، بهتر میتوانید بفهمید چرا پروتز شما زرد شده و چه روشی برای سفید کردن آن مناسبتر است. همچنین میتوانید با مراقبت صحیح از دندان مصنوعی خود، از زرد شدن یا هرگونه تغییر رنگی جلوگیری کنید.
بیشترین دلایل تغییر رنگ دندان مصنوعی شامل موارد زیر میشود:
- مصرف نوشیدنیهای رنگی
چای، قهوه، نوشابه تیره و حتی زعفران از رایجترین عوامل ایجاد لکه هستند. رنگدانههای این مواد بهراحتی روی سطح رزینی پروتز مینشینند. - استعمال سیگار و قلیان
نیکوتین و قطران موجود در دخانیات روی دندان مصنوعی رسوب میکنند و لکههای زرد یا قهوهای ایجاد میکنند که با شستوشوی ساده از بین نمیروند. - تجمع پلاک و جرم
اگر دندان مصنوعی بهطور روزانه و صحیح تمیز نشود، پلاک بهمرور سفت میشود و جرم تشکیل میدهد. این جرم سطح پروتز را کدر و زرد میکند. - استفاده از خمیر دندانهای معمولی
خمیر دندانهایی که برای دندان طبیعی ساخته شدهاند، معمولا سایندهاند. این سایندگی سطح دندان مصنوعی را خشدار میکند و باعث میشود لکهها بهتر به آن بچسبند. - تماس مداوم با غذاهای چرب
چربی غذاها در شیارهای پروتز باقی میماند و اگر خوب شسته نشود، بهمرور لکههای زرد ایجاد میکند. - قدیمی شدن دندان مصنوعی
با گذشت زمان، بافت رزینی دندان مصنوعی کمی متخلخلتر میشود و رنگدانهها راحتتر وارد آن میشوند. بنابراین پروتزهای چندساله بیشتر در معرض زردی هستند. - شستن اشتباه یا استفاده از شویندههای نامناسب
برخی شویندههای خانگی، سفیدکنندهها و جوش شیرین ممکن است در ظاهر تمیزکننده باشند، اما به مرور باعث آسیب، خشدار شدن و تغییر رنگ شدیدتر میشوند.
با شناخت این عوامل میتوانید بهتر تشخیص دهید که تغییر رنگ پروتزتان ناشی از چه چیزی بوده و آیا با روشهای خانگی قابل رفع است یا نیاز به پاکسازی حرفهای در کلینیک دارد.
چگونه دندان مصنوعی را در خانه سفید کنیم؟
سفید کردن دندان مصنوعی در خانه ممکن است، اما باید حتما با روشهای بی خطر انجام شود. نکته مهم این است که هیچ روش خانگی تضمین صددرصدی برای برگرداندن رنگ اولیه پروتز ندارد، مخصوصا اگر دندان مصنوعی قدیمی یا خیلی لکه دار باشد. با این حال، چند کار ساده و ایمن میتوانند ظاهر آن را به شکل قابل توجهی بهتر کنند.
در ادامه قدم به قدم روشهای مطمئن و قابل توصیه را میگویم.
بیشتر بخوانید: آیا دندان مصنوعی کامپوزیت میشود؟ کامپوزیت روی دندان مصنوعی!
1. تمیز کردن روزانه با مسواک مخصوص دندان مصنوعی:
- هر روز شب قبل از خواب دندان مصنوعی را از دهان خارج کنید.
- روی یک ظرف پر از آب یا یک حوله نرم این کار را انجام دهید تا اگر از دستتان افتاد نشکند.
- مقداری صابون مایع ملایم یا شوینده مخصوص دندان مصنوعی روی مسواک نرم مخصوص پروتز بزنید.
- به آرامی همه سطوح دندان مصنوعی را مسواک بزنید؛ هم قسمت دندانی هم بخش صورتی.
- در انتها پروتز را با آب ولرم کاملا بشویید تا هیچ صابونی روی آن نماند.
از خمیر دندان معمولی استفاده نکنید، چون ساینده است و سطح دندان مصنوعی را خش دار میکند.
۲. استفاده از قرصهای تمیزکننده مخصوص دندان مصنوعی
- این قرصها یکی از ایمنترین و علمیترین راهها برای تمیز کردن پروتز هستند.
- یک لیوان یا ظرف را با آب ولرم پر کنید، نه خیلی داغ و نه خیلی سرد.
- قرص تمیزکننده دندان مصنوعی را داخل آب بیندازید تا کاملا حل شود.
دندان مصنوعی را ۱۵ تا ۲۰ دقیقه داخل محلول قرار دهید، مگر اینکه روی بسته زمان دیگری نوشته شده باشد. بعد از بیرون آوردن، پروتز را زیر آب جاری به خوبی بشویید و در صورت نیاز با مسواک نرم کمی برس بکشید.
این روش به از بین رفتن رسوبات سطحی، بوی بد و مقداری از زردی کمک میکند، اما جای جرمگیری حرفهای را نمیگیرد.
۳. خیس کردن گاه به گاه در محلول سرکه رقیق
- اگر روی دندان مصنوعی کمی جرم دیده میشود، گاهی میتوان از محلول سرکه رقیق استفاده کرد.
- یک قسمت سرکه سفید و یک قسمت آب را با هم مخلوط کنید.
- دندان مصنوعی را حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در این محلول قرار دهید.
- بعد از آن پروتز را با آب فراوان و مسواک نرم خیلی خوب بشویید تا بوی سرکه از بین برود.
این کار را هر روز انجام ندهید. یک بار در هفته یا حتی کمتر کافی است، چون استفاده زیاد ممکن است در طولانی مدت به بافت رزینی آسیب بزند.
۴. نگهداری دندان مصنوعی در محلول مناسب هنگام شب
- دندان مصنوعی نباید خشک بماند، چون ممکن است تغییر فرم بدهد.
- شبها آن را در آب تمیز یا محلول مخصوص نگهداری دندان مصنوعی قرار دهید.
- اگر از محلول آماده استفاده میکنید، طبق دستور سازنده عمل کنید و هر روز محلول را عوض کنید.
این کار بیشتر برای سلامت و دوام پروتز است، اما به حفظ شفافیت و تمیزی ظاهر آن هم کمک میکند.
۵. چیزهایی که به هیچ وجه نباید برای سفید کردن دندان مصنوعی استفاده کنیدو برای جلوگیری از خراب شدن پروتز، این موارد را حتما جدی بگیرید:
- از سفیدکنندههای خانگی مثل وایتکس استفاده نکنید
- پروتز را در آب خیلی داغ یا روی شعله قرار ندهید
- از جوش شیرین، نمک زبر یا پودرهای ساینده استفاده نکنید
- از خمیر دندانهای قوی سفیدکننده روی دندان مصنوعی استفاده نکنید
- با برسهای سفت یا سیم ظرفشویی آن را تمیز نکنید
این مواد شاید در ظاهر تمیز کنند، اما سطح دندان مصنوعی را میخراشند و باعث میشوند لکهها بیشتر و سریعتر به آن بچسبند.
روشهای خانگی بالا برای لکههای سطحی و زردی خفیف مفید هستند و میتوانند ظاهر پروتز را واضحا بهتر کنند، اما:
- اگر دندان مصنوعی چند سال استفاده شده
- لکهها قهوهای تیره یا بسیار عمیق هستند
- سطح پروتز خش دار شده
- یا بوی بد با وجود تمیز کردن خوب برطرف نمیشود
در این موارد روشهای خانگی به تنهایی کافی نیستند و نیاز به تمیز کردن حرفهای یا حتی تعویض بخشی از دندان مصنوعی وجود دارد.
سفید کردن دندان مصنوعی در مطب دکتر چگونه است؟
اگر دندان مصنوعی مدت زیادی استفاده شده باشد یا لکهها عمیق و گسترده باشند، روشهای خانگی معمولا بهتنهایی جواب نمیدهند. در این شرایط، بهترین انتخاب مراجعه به مطب دندانپزشک است. مواد و ابزارهایی که در کلینیک استفاده میشوند قویتر، دقیقتر و کاملاً ایمن هستند و میتوانند ظاهر دندان مصنوعی را تا حد زیادی به روزهای اولش نزدیک کنند.
سفید کردن حرفهای دندان مصنوعی معمولاً با یکی از روشهای زیر انجام میشود:
۱. پولیش حرفهای دندان مصنوعی
این روش رایجترین و کمخطرترین انتخاب است. دندانپزشک با استفاده از دستگاه پولیش مخصوص، سطح دندان مصنوعی را صیقلی میکند و لکهها و رسوبات قدیمی را از بین میبرد.
ابزارهایی که در این مرحله استفاده میشوند کاملاً کنترلشدهاند و برخلاف برسهای خانگی، به بافت رزینی آسیب نمیزنند.
پولیش حرفهای ظاهر پروتز را در همان جلسه روشنتر و شفافتر میکند و برای زردیهای متوسط تا شدید بسیار مؤثر است.
۲. جرمگیری دندان مصنوعی با اولتراسونیک
گاهی اوقات ممکن است برای شما نیز سوال شود که آیا جرم گیری دندان مصنوعی ممکن است؟ خوب است بدانید اگر روی پروتز جرم سفت و ضخیم تشکیل شده باشد، دندانپزشک از دستگاه اولتراسونیک استفاده میکند.
این دستگاه با لرزشهای ریز، رسوبات سخت را از سطح دندان مصنوعی جدا میکند؛ درست شبیه جرمگیری دندان طبیعی، اما با تنظیمات مخصوص پروتز است.
این روش برای جرمهای قدیمی، لکههای قهوهای تیره و رسوبهای مقاوم بسیار نتیجهبخش است.
۳. استفاده از محلولهای تخصصی کلینیکی
برخی لکهها با شستوشوی معمولی یا حتی جرمگیری از بین نمیروند. در این موارد از محلولهای حرفهای مخصوص پروتز استفاده میشود؛ محلولهایی که ترکیبات ضدلکه قوی دارند، اما نسبت به مواد خانگی بسیار ایمنترند.
دندان مصنوعی برای مدت مشخصی در این محلولها قرار میگیرد و سپس شسته و پولیش میشود.
۴. تعویض دندانهای رنگ گرفته در پروتزهای قدیمی
گاهی سطح رزین دندان مصنوعی آنقدر متخلخل یا فرسوده شده که دیگر هیچ روشی نمیتواند رنگ آن را رضایتبخش کند. در این شرایط، دندانپزشک میتواند فقط دندانهای جلویی پروتز را تعویض کند.
این کار زمان زیادی نمیبرد و ظاهر لبخند را کاملاً تازه و زیباتر میکند، بدون اینکه نیاز باشد کل پروتز تعویض شود.
۵. ساخت پروتز جدید در صورت فرسودگی کامل
اگر پروتز بسیار قدیمی باشد، شل شده باشد، ترک خورده باشد یا رنگ آن بهطور غیرقابل برگشت تغییر کرده باشد، بهترین گزینه ساخت دندان مصنوعی جدید است.
در این حالت، علاوه بر زیبایی، عملکرد و راحتی دهان هم بهتر میشود.
در مجموع، سفید کردن دندان مصنوعی در مطب نتیجهای بسیار بهتر و ماندگارتر نسبت به روشهای خانگی دارد. انتخاب روش مناسب به میزان لکهها، سن پروتز و وضعیت کلی آن بستگی دارد. بهترین کار یک معاینه کوتاه است تا مشخص شود کدام روش برای پروتز شما مناسبتر است.
چگونه از تغییر رنگ دوباره دندان مصنوعی جلوگیری کنیم؟
بعد از سفید کردن دندان مصنوعی، مهمترین کار این است که اجازه ندهیم لکهها دوباره روی سطح پروتز جمع شوند. رعایت چند عادت ساده میتواند ماندگاری سفیدی را چند برابر کند و ظاهر پروتز را برای مدت طولانی شفاف و تمیز نگه دارد.
مهمترین کارهایی که باید انجام دهید:
- تمیز کردن روزانه با مسواک نرم مخصوص دندان مصنوعی
- استفاده نکردن از خمیر دندان معمولی و انتخاب شویندههای ملایم
- شست و شوی پروتز بعد از مصرف چای، قهوه، غذاهای رنگی یا چرب
- قرار دادن دندان مصنوعی در محلول مخصوص تمیزکننده هر شب
- پرهیز از استعمال سیگار و قلیان که یکی از اصلیترین عوامل زردی هستند
- جرمگیری دورهای دندان مصنوعی در مطب برای جلوگیری از تجمع رسوبات
- نگهداری پروتز در آب تمیز یا محلول مناسب تا خشک و شکننده نشود
- استفاده نکردن از مواد ساینده مثل جوش شیرین یا پودرهای سفیدکننده
- تمیز کردن شیارها و زیر پروتز با برس کوچک مخصوص
- مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی سلامت و رنگ دندان مصنوعی
با رعایت این نکات ساده، هم طول عمر دندان مصنوعی بیشتر میشود و هم رنگ و ظاهر آن برای مدت طولانی ثابت میماند.
سوالات متداول
- آیا دندان مصنوعی مثل دندان طبیعی سفید میشود؟
دندان مصنوعی را میتوان تا حد زیادی روشنتر و تمیزتر کرد، اما میزان سفید شدن آن مثل دندان طبیعی نیست. اگر پروتز خیلی قدیمی یا خشدار باشد، ممکن است سفید شدن کامل امکانپذیر نباشد. - آیا میتوان از خمیر دندان سفیدکننده برای دندان مصنوعی استفاده کرد؟
خیر. خمیر دندانهای سفیدکننده برای دندان مصنوعی مناسب نیستند و سطح پروتز را خشدار میکنند. این خشها باعث میشوند لکهها سریعتر و شدیدتر جذب شوند. - بهترین و بیخطرترین روش خانگی برای سفید کردن دندان مصنوعی چیست؟
استفاده از قرصهای تمیزکننده مخصوص دندان مصنوعی و مسواک زدن با صابون ملایم از ایمنترین روشها هستند. این روشها لکههای سطحی را کاهش میدهند اما تضمینی برای سفید شدن کامل نیستند. - چرا بعد از مدتی دندان مصنوعی دوباره زرد میشود؟
نوشیدنیهای رنگی، سیگار، باقی ماندن ذرات غذا، جرم و تمیز نکردن درست از عوامل اصلی بازگشت زردی هستند. همچنین پروتزهای قدیمی به دلیل تخلخل بیشتر سریعتر رنگ میگیرند. - چه زمانی باید برای سفید کردن دندان مصنوعی به مطب مراجعه کنیم؟
اگر لکهها عمیق باشند، جرم زیادی روی پروتز تشکیل شده باشد، بوی بد با شست و شو برطرف نشود یا روشهای خانگی نتیجه نداده باشد، بهترین انتخاب تمیز کردن و پولیش حرفهای در کلینیک است.
کلام پایانی
تمیز و سفید نگه داشتن دندان مصنوعی نقش مهمی در زیبایی لبخند و احساس راحتی فرد دارد. تغییر رنگ پروتز اتفاقی طبیعی است و معمولا به دلیل سبک زندگی، مصرف نوشیدنیهای رنگی، سیگار، تجمع پلاک و حتی استفاده نادرست از شویندهها ایجاد میشود؛ اما خوشبختانه با چند روش درست و ایمن میتوان تا حد زیادی این مشکل را کنترل کرد.
روشهای خانگی مثل استفاده از مسواک نرم، صابون ملایم، قرصهای تمیزکننده و محلول سرکه رقیق میتوانند لکههای سطحی را کاهش دهند، هرچند نتیجه آنها همیشه کامل و تضمینی نیست. در مقابل، اگر دندان مصنوعی قدیمی باشد یا لکهها عمیق شده باشند، روشهای حرفهای در مطب—مثل پولیش تخصصی، جرمگیری اولتراسونیک یا حتی تعویض بخشی از پروتز—بهترین نتیجه را ایجاد میکنند.
آنچه اهمیت دارد انتخاب روش مناسب و پرهیز از مواد آسیبرسان مانند جوش شیرین، خمیر دندان سفیدکننده یا سفیدکنندههای قوی خانگی است. این مواد ظاهر پروتز را خراب میکنند و لکهپذیری را بیشتر میکنند.
اگر مدتی است احساس میکنید دندان مصنوعیتان زرد شده یا ظاهر آن مثل قبل نیست، یک بررسی ساده توسط دندانپزشک میتواند بهترین مسیر را برای تمیز و سفید نگه داشتن آن مشخص کند. با مراقبت درست، دندان مصنوعی میتواند سالها ظاهر زیبا و طبیعی داشته باشد.
