ایمپلنت دندان یکی از ماندگارترین و مطمئن‌ترین روش‌ها برای جایگزینی دندان از دست رفته است و بسیاری از بیماران تصور می‌کنند که پس از انجام ایمپلنت دیگر هیچ مشکلی برای آن پیش نمی‌آید. اما واقعیت این است که هرچند ایمپلنت در برابر پوسیدگی مقاوم است، اما کاملا هم خراب نشدنی نیست.
ایمپلنت از سه بخش اصلی تشکیل شده است: پایه فلزی (فیکسچر)، قطعه رابط (اباتمنت) و تاج یا روکش دندان. هر کدام از این بخش‌ها ممکن است در شرایط خاص دچار آسیب یا مشکل شوند. این به معنی شکست درمان نیست، بلکه نشان می‌دهد که ایمپلنت هم مانند سایر درمان‌های دهان و دندان نیاز به مراقبت، بررسی دوره‌ای و رعایت بهداشت دارد.
در این مقاله به صورت کامل توضیح می‌دهیم که ایمپلنت در چه شرایطی ممکن است خراب شود، چه علائمی دارد، و چگونه میتوان از آن پیشگیری کرد تا درمان شما ماندگار و بدون دردسر باقی بماند.
آیا ایمپلنت دندان پوسیده میشود؟
جواب کوتاه و روشن این است: خیر، خود ایمپلنت دندان پوسیده نمی‌شود. ایمپلنت از فلز تیتانیوم یا آلیاژهای بسیار مقاوم ساخته میشود و مثل دندان طبیعی مینای دندانی و بافت آلی ندارد که دچار پوسیدگی شود.
بنابراین باکتری‌هایی که باعث پوسیدگی دندان‌های طبیعی می‌شوند، نمی‌توانند خود پایه ایمپلنت را خراب کنند.
اما نکته مهم اینجاست: هرچند خود ایمپلنت پوسیده نمی‌شود، اما بافت‌های اطراف آن، یعنی لثه و استخوان فک میتوانند دچار مشکل شوند. اگر پلاک میکروبی و جرم دور ایمپلنت جمع شود و بهداشت دهان جدی گرفته نشود، ممکن است دچار حالتی شوید که به آن پری ایمپلنتیت (التهاب اطراف ایمپلنت) می‌گوییم.
در پری ایمپلنتیت چه اتفاقی می‌افتد؟
- لثه اطراف ایمپلنت قرمز و ملتهب میشود.
- ممکن است در هنگام مسواک زدن یا خوردن غذا خونریزی ببینید.
- به مرور استخوان اطراف ایمپلنت تحلیل می‌رود.
- در مراحل پیشرفته، ایمپلنت لق میشود و حتی ممکن است از دست برود.
پس ایمپلنت دندان پوسیده نمی‌شود، اما میتواند به خاطر التهاب و عفونت اطرافش، از دست برود. نقش اصلی در حفظ ایمپلنت، بهداشت دهان و چکاپ منظم است؛ دقیقاً مثل دندان طبیعی، شاید حتی مهم‌تر.
اگر ایمپلنت دارید و متوجه خونریزی، بوی بد دهان، درد خفیف اطراف ایمپلنت یا لق شدن روکش شدید، بهتر است زودتر به دندانپزشک مراجعه کنید تا مشکل در مراحل اولیه کنترل شود و کار به آسیب جدی نرسد.
دلایل خراب شدن ایمپلنت دندان
ایمپلنت درمان محکمی است، اما ممکن است تحت تاثیر عواملی تخریب شود. اگر بیمار بداند چه چیزهایی به ایمپلنت آسیب می‌زند، خیلی راحت میتواند از آن سال‌ها بدون مشکل استفاده کند. در ادامه مهمترین عواملی را که ایمپلنت را در معرض خطر قرار می‌دهند، ساده و دقیق توضیح می‌دهم.
۱. رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان
بزرگ‌ترین دشمن ایمپلنت، پلاک میکروبی و جرم است. اگر اطراف ایمپلنت خوب تمیز نشود:
- باکتری‌ها روی لبه لثه جمع می‌شوند.
- کم‌کم لثه قرمز، متورم و حساس میشود.
- بعد از مدتی استخوان اطراف ایمپلنت تحلیل می‌رود.
این وضعیت را «پری ایمپلنتیت» می‌نامیم و اگر درمان نشود، میتواند باعث لق شدن و از دست رفتن ایمپلنت شود. مسواک، نخ مخصوص ایمپلنت یا واترجت، در اینجا نقش حیاتی دارند.
بیشتر بدانید: عوامل موثر بر طول عمر ایمپلنت چیست؟
۲. سیگار و قلیان
سیگار و قلیان خونرسانی لثه و استخوان فک را کاهش می‌دهند. نتیجه این اتفاق:
- جوش خوردن پایه ایمپلنت با استخوان سخت‌تر میشود.
- ریسک عفونت و التهاب اطراف ایمپلنت بالاتر می‌رود.
- احتمال شکست درمان، هم در اوایل و هم در سال‌های بعد بیشتر است.
بیماران سیگاری نسبت به غیرسیگاری‌ها چند برابر بیشتر در معرض خرابی ایمپلنت هستند.
۳. فشارهای شدید هنگام جویدن یا دندان قروچه
ایمپلنت قوی است، اما اگر فشارهای غیرطبیعی به آن وارد شود، میتواند آسیب ببیند. این فشارها معمولاً در این موارد دیده میشود:
- عادت به گاز زدن یخ، ته‌دیگ خیلی سفت، آجیل سخت
- دندان قروچه شبانه (به هم فشردن دندان‌ها در خواب)
- نامیزان بودن تعداد ایمپلنت‌ها با حجم فشار جویدن
این فشارهای اضافی میتوانند باعث:
- شل شدن پیچ ایمپلنت
- شکستگی تاج یا حتی خود پایه
- درد عمقی هنگام جویدن
در افرادی که دندان قروچه دارند، معمولاً استفاده از «محافظ شب» ضروری است.
۴. جوش نخوردن پایه ایمپلنت با استخوان (فیل شدن اولیه)
در چند ماه اول بعد از جراحی، بدن باید پایه ایمپلنت را بپذیرد و با آن جوش بخورد. عواملی که این روند را خراب می‌کنند:
- دیابت کنترل نشده
- ضعف سیستم ایمنی
- کمبود شدید استخوان یا کیفیت بد استخوان
- سیگار کشیدن
- ضربه به ناحیه ایمپلنت در دوره ترمیم
اگر جوش خوردن به درستی انجام نشود، ایمپلنت از همان ابتدا لق میشود و معمولاً باید خارج شود.
۵. طرح درمان نادرست یا جایگذاری غلط ایمپلنت
گاهی مشکل از خود بیمار نیست، از طرح و اجرای درمان است. برای مثال:
- تعداد ایمپلنت‌ها کمتر از حد لازم باشد، اما فشار جویدن زیاد باشد.
- زاویه ایمپلنت اشتباه انتخاب شده باشد.
- تاج دندان روی ایمپلنت خیلی بلند یا خارج از محور باشد.
این موارد باعث میشود نیروهای جویدن به‌صورت نامتعادل روی ایمپلنت‌ها پخش شود و در نهایت به پیچ یا استخوان اطراف آسیب بزند.
بیشتر بدانید: علت لق شدن ایمپلنت دندان چیست؟ + پیشگیری از لق شدن ایمپلنت
۶. مراجعه نکردن به دندانپزشک برای چکاپ دوره‌ای
بعضی مشکلات ایمپلنت در مراحل اولیه بدون درد هستند. فقط در معاینه یا عکس رادیوگرافی مشخص می‌شوند. اگر بیمار سال‌ها برای کنترل مراجعه نکند، یک التهاب ساده میتواند به تحلیل استخوان و لق شدن ایمپلنت تبدیل شود. معمولاً توصیه می‌کنیم:
- سال اول بعد از جراحی، ۳ تا ۴ بار چکاپ انجام شود.
- بعد از آن، هر ۶ تا ۱۲ ماه یک بار معاینه و جرمگیری اطراف ایمپلنت انجام شود.
۷. بیماری‌های زمینه‌ای کنترل نشده
بیماری‌هایی مثل دیابت کنترل‌نشده، پوکی استخوان شدید، مشکلات سیستم ایمنی یا مصرف بعضی داروها میتوانند:
- روند ترمیم را کند کنند،
- ریسک عفونت را بالا ببرند،
- و شانس موفقیت ایمپلنت را کم کنند.
به همین دلیل، قبل از ایمپلنت حتماً باید پرونده پزشکی بیمار بررسی و در صورت نیاز با پزشک معالج هماهنگی شود.
ایمپلنت اگر درست طراحی، حرفه‌ای اجرا و با دقت نگهداری شود، درمانی بسیار پایدار است. اما بیتوجهی به بهداشت، عادات غلط و چکاپ نکردن میتواند حتی بهترین ایمپلنت را هم در معرض خطر قرار بدهد.
علائم خراب شدن ایمپلنت دندان
ایمپلنت اگر دچار مشکل شود معمولاً بی‌صدا و یک شبه از کار نمی‌افتد؛ نشانه‌های هشداردهنده‌ای دارد که اگر به‌موقع جدی بگیرید، میشود آن را نجات داد. مهمترین علائم خراب شدن یا به‌خطر افتادن ایمپلنت این‌ها هستند:
- درد یا فشار ناخوشایند هنگام جویدن روی ایمپلنت
- لق شدن تاج یا خود ایمپلنت (احساس حرکت زیر انگشت یا زبان)
- قرمزی، تورم یا خونریزی لثه اطراف ایمپلنت
- بوی بد مداوم دهان یا مزه فلزی / ناخوشایند در همان ناحیه
- ترشح چرک یا مایع از کنار ایمپلنت
- تغییر زاویه، ارتفاع یا ظاهر تاج نسبت به قبل
اگر یکی از این علائم را حس می‌کنید، بهتر است صبر نکنید و هرچقدر زودتر برای معاینه مراجعه کنید. در این صورت شانس حفظ ایمپلنت بیشتر است و معمولاً درمان ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر خواهد بود.
آیا میتوان ایمپلنت خراب شده را ترمیم کرد؟
در بسیاری از موارد، بله؛ ایمپلنت قابل اصلاح و ترمیم است. اگر مشکل فقط در تاج ایمپلنت (روکش) یا پیچ اتصال باشد، معمولاً میتوان در مطب و بدون جراحی آن را باز کرد، تمیز کرد یا یک تاج جدید برای همان پایه ساخت. این موارد جزو خرابی‌های ساده‌تر محسوب می‌شوند.
اما اگر خود پایه فلزی داخل استخوان دچار عفونت شدید، شل شدن یا شکستگی شده باشد، موضوع جدی‌تر است. در این حالت معمولاً باید:
- پایه از داخل استخوان خارج شود،
- ناحیه عفونی تمیز و در صورت لزوم پیوند استخوان انجام شود،
- و پس از بهبودی کامل، در صورت مناسب بودن شرایط، ایمپلنت جدید در همان ناحیه یا ناحیه مجاور کاشته شود.
پس همیشه خراب شدن ایمپلنت به معنی ازبین رفتن کامل آن نیست؛ نوع مشکل است که مشخص می‌کند اصلاح ساده کافی است یا نیاز به درمان عمیق‌تر داریم.
سؤالات متداول
- آیا ایمپلنت دندان ممکن است خراب شود؟
بله، هرچند ایمپلنت بسیار مقاوم است، اما در صورت عدم رعایت بهداشت یا فشار بیش ازحد، ممکن است دچار التهاب، عفونت یا شل شدن شود. - آیا ایمپلنت دندان پوسیده میشود؟
خیر، چون از فلز تیتانیوم ساخته شده و مینای دندان ندارد. اما بافت اطراف آن (لثه و استخوان فک) میتواند ملتهب یا عفونی شود. - اگر ایمپلنت لق شود، چه باید کرد؟
لق شدن ایمپلنت نشانه خطر است. باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید تا مشخص شود مشکل از تاج، پیچ یا پایه داخل استخوان است. - آیا میتوان ایمپلنت خراب شده را تعمیر کرد؟
بله، اگر آسیب محدود به تاج یا پیچ اتصال باشد، معمولاً بدون جراحی اصلاح میشود. اما در موارد عفونت استخوان یا شکستگی پایه، نیاز به خارج کردن و درمان مجدد وجود دارد. - چقدر طول میکشد تا ایمپلنت خراب شود؟
اگر بهخوبی مراقبت شود، ایمپلنت میتواند بیش از ۱۵ تا ۲۰ سال دوام داشته باشد. اما در صورت بیتوجهی به بهداشت دهان یا سیگار کشیدن، ممکن است در چند سال اول دچار مشکل شود. - آیا ایمپلنت دردناک میشود؟
در حالت طبیعی، ایمپلنت نباید درد داشته باشد. درد مداوم یا هنگام جویدن معمولاً نشانه التهاب یا فشار نادرست است و باید بررسی شود. - چرا لثه اطراف ایمپلنت ملتهب میشود؟
علت اصلی، تجمع پلاک میکروبی و جرم است. تمیز نکردن اطراف ایمپلنت یا نخنزدن میتواند باعث التهاب لثه و در نهایت پریایمپلنتیت شود. - آیا مصرف سیگار باعث خراب شدن ایمپلنت میشود؟
بله، سیگار یکی از مهمترین عوامل شکست ایمپلنت است. باعث کاهش خونرسانی، تأخیر در ترمیم و افزایش خطر عفونت میشود. - اگر ایمپلنت بیفتد، میتوان دوباره کاشت؟
در اغلب موارد بله. بعد از ترمیم ناحیه و در صورت سلامت استخوان، میتوان ایمپلنت جدید در همان محل یا کمی مجاور آن کاشت. - چطور بفهمم ایمپلنتم در حال خراب شدن است؟
نشانه هایی مانند لق شدن، درد هنگام جویدن، قرمزی لثه، بوی بد دهان یا ترشح چرک از اطراف ایمپلنت میتوانند علامت شروع مشکل باشند و نیاز به بررسی فوری دارند.
مراقبت، راز ماندگاری ایمپلنت دندان
ایمپلنت دندان درمانی پیشرفته و ماندگار است که میتواند سال‌ها جایگزین مطمئنی برای دندان از دست رفته باشد، اما مانند هر درمان دیگری نیاز به مراقبت دارد. درست است که ایمپلنت از فلز تیتانیوم ساخته شده و پوسیده نمی‌شود، اما در برابر عفونت، التهاب و فشارهای غیرطبیعی آسیب پذیر است.
رعایت بهداشت دهان، استفاده از نخ و واترجت، پرهیز از سیگار و مراجعه منظم برای چکاپ، مهمترین عوامل در جلوگیری از خرابی ایمپلنت هستند. بسیاری از مواردی که بیماران به عنوان «خراب شدن ایمپلنت» تجربه می‌کنند، در واقع قابل پیشگیری یا قابل درمان بوده‌اند.
به یاد داشته باشید: ایمپلنت دندان اگر درست کاشته و درست نگهداری شود، میتواند بیش از دو دهه بدون مشکل برای شما کار کند و لبخندی طبیعی، زیبا و مطمئن به شما هدیه دهد. بنابراین، هر نشانه کوچک از درد، التهاب یا لق شدن را جدی بگیرید و با مراجعه به دندانپزشک، سلامت ایمپلنت خود را برای سال‌های طولانی حفظ کنید.
